Ο εκφυλισμός του πανεπιστημιακού ασύλου

* Όταν η συζήτηση για το πανεπιστημιακό άσυλο αφορά στη χωροθετική διάσταση του νόμου και το πού ακριβώς αρχίζει και τελειώνει η εφαρμογή του, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι μόνο με την προστασία της ελεύθερης διακίνησης ιδεών δεν ασχολούμαστε... Τώρα που το σκέφτομαι, δε, νομίζω ότι, τελευταία, ολοένα και λιγότερο χρησιμοποιούμε το επίθετο «πανεπιστημιακό» όταν μιλάμε για το άσυλο, δείγμα ότι πλέον η συζήτηση έχει ξεφύγει από αυτή καθαυτή την πανεπιστημιακή κοινότητα και ενδιαφέρει περισσότερο την «ασυλία» αυτών που τη διεκδικούν. (stel – το σκίτσο είναι του Ανδρέα Πετρουλάκη από την Καθημερινή)

Ο εκφυλισμός του πανεπιστημιακού ασύλου του Γιώργου Καριπίδη (στην Ημερησία)

Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων της περασμένης εβδομάδας, η αστυνομία παρατάχθηκε στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου της Αθήνας για να εμποδίσει ενδεχόμενη απόπειρα κατάληψής του. Οι αριστερές φοιτητικές παρατάξεις κατήγγειλαν ότι αυτό συνιστά παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου. Επί του θέματος παρενέβησαν πολιτικοί, πανεπιστημιακοί και νομικοί. Το ερώτημα που ετέθη ήταν: το πανεπιστημιακό άσυλο καλύπτει μόνο τους χώρους διδασκαλίας, έρευνας και μελέτης ή επεκτείνεται και στους περιβάλλοντες χώρους; Και τι γίνεται με τους διαδρόμους, τους παράδρομους, τις τουαλέτες και τα κυλικεία; Όμως αυτή η προσέγγιση του ασύλου είναι «επιφανειακή». Στη Θεσσαλονίκη πέρσι το επαναστατικό φοιτητικό κίνημα προσέγγισε το ζήτημα πολύ πιο «βαθιά».

Τοποθετήθηκε (έγιναν και διαδηλώσεις) εναντίον της διέλευσης του κατασκευαζόμενου μετρό της Θεσσαλονίκης υπογείως της Πανεπιστημιούπολης. Τα ερωτήματα που ετέθησαν ήταν: Θα υπάρχει ή δεν θα υπάρχει το άσυλο στα εργοτάξια που θα εγκατασταθούν αναγκαστικά εκεί; Υπάρχει ή δεν υπάρχει άσυλο και υπογείως του Πανεπιστημίου; Το τρένο θα βρίσκεται σε καθεστώς ασύλου κατά το χρονικό διάστημα της διέλευσής του κάτω από τα πάρκα της Πανεπιστημιούπολης ή όχι; Με αυτές τις πρωτοφανείς ανοησίες ασχολήθηκαν μάλιστα και τα πανεπιστημιακά όργανα. Εφόσον «τα παιδιά» έθεσαν το ζήτημα, οι κύριοι καθηγητές έσπευσαν να το εξετάσουν. Εξέδωσαν τελικά και μια ανακοίνωση με την οποία επιτράπηκε στη Θεσσαλονίκη να έχει μετρό.

Επειδή προφανώς κινδυνεύουμε όλοι να χάσουμε όποια σοβαρότητα έχουμε, πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή.

Το πανεπιστημιακό άσυλο θεσπίστηκε για την προστασία της διακίνησης των ιδεών στα πανεπιστήμια. Αλλά αυτή η ανάγκη σχετίζεται στενά με το εκάστοτε πολιτικό καθεστώς. Εάν το καθεστώς είναι δικτατορικό, το άσυλο απλώς δεν είναι δυνατό. Εάν το καθεστώς είναι δημοκρατικό, το άσυλο απλώς δεν χρειάζεται. Η Δημοκρατία πρέπει να διασφαλίζει τις ελευθερίες στο σύνολο της κοινωνίας και όχι μόνο στα πανεπιστήμια. Η ελευθερία είναι δημόσιο δικαίωμα και όχι αριστοκρατικό προνόμιο. Το άσυλο έχει πρακτική σημασία μόνο σε καθεστώτα περιορισμένης δημοκρατίας, όπου είναι δυνατόν -και πάλι εφόσον ο συσχετισμός δυνάμεων το επιτρέπει- να διασφαλιστούν, ως ένα βαθμό, ελευθερίες σε ορισμένους μόνο χώρους και για ορισμένες μόνο δραστηριότητες (π.χ. πανεπιστήμια), ενώ στην ευρύτερη κοινωνία η άσκηση των ελευθεριών παρεμποδίζεται ποικιλοτρόπως. Ετσι συνέβαινε στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, αλλά δεν συμβαίνει στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Σήμερα το πανεπιστημιακό άσυλο παραμένει ως ανενεργό κατάλοιπο παρελθόντων πολιτικών συνθηκών.

Όμως δεν πρόκειται μόνο για τη διατήρηση του περιττού. Εάν το άσυλο δεν χρησίμευσε ούτε μια φορά τις τελευταίες δεκαετίες για την προστασία της ελευθερίας των ιδεών και της επιστημονικής έρευνας, χρησίμευσε επανειλημμένα για να προστατευθούν παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίου και συμμορίες κουκουλοφόρων. Ο χώρος του πανεπιστημίου έγινε άσυλο εγκληματιών και ταυτόχρονα πεδίο δράσης τους. Μπροστά σε αυτό το πρόβλημα η πολιτεία (κυβέρνηση, κόμματα) και η πανεπιστημιακή κοινότητα στέκονται αμήχανα. Καταδικάζουν τη βία και τις παραβατικές συμπεριφορές που καλύπτονται από το άσυλο, αλλά παραλλήλως υπερασπίζονται τον θεσμό του ασύλου ως «ιερό». Εχουν εγκλωβιστεί στα δημοφιλή στερεότυπα της παραδοσιακής «αριστερής» ρητορικής.

Μοιάζει να ενδιαφέρονται όχι για τις πραγματικές ελευθερίες, αλλά για τη «θεατρική» αναπαράστασή τους. Ο λαϊκισμός, τα προσχήματα και η υποκρισία περισσεύουν. Το καθοριστικό ερώτημα για τα ελληνικά Πανεπιστήμια δεν είναι εάν διώκονται οι ιδέες, αλλά εάν παράγονται οι ιδέες. Στα μικροσυμφέροντα και στη δημαγωγία θυσιάζεται η αλήθεια: Το πανεπιστημιακό άσυλο δεν χρειάζεται πλέον για την προστασία των ελευθεριών. Αντιθέτως, η διατήρησή του καθίσταται επικίνδυνη για την ελευθερία και τη δημοκρατική τάξη.

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12338&subid=2&pubid=22925139